Onze beweegredenen

Nederlandse landgoederen vervullen al eeuwenlang een belangrijke maatschappelijke rol. Ze vormen groene longen in een steeds voller land, zijn dragers van cultuurhistorische identiteit en bieden rust, openstelling en natuur aan een brede doelgroep. Veel landgoederen zijn bovendien belangrijke schakelpunten tussen kernen en buitengebied: ze verbinden dorpsranden, recreatieve routes en ecologische zones, en dragen zo bij aan zowel biodiversiteit als recreatief gebruik. Ze zijn vaak plekken van educatie, erfgoedbeleving en natuurparticipatie.

Toch staat het voortbestaan van veel landgoederen onder druk. De kosten voor onderhoud van monumentale gebouwen, landerijen, parken, waterstructuren en natuurbeheer zijn hoog, terwijl inkomsten vaak beperkt en onzeker zijn.

Een landgoed dat uitsluitend draait op traditionele inkomsten loopt het risico langzaam te verarmen: groen veroudert, gebouwen raken in achterstand, en de maatschappelijke functie verzwakt. Door woningen via erfpacht te realiseren, blijft de grond in eigendom van het landgoed, terwijl er een stabiele jaarlijkse canon ontstaat. Dit woontlandgoedconcept injecteert nieuwe energie, activiteit en relevantie in het gebied. Het landgoed wordt weer een plek waar geleefd, gewerkt, gewoond en gerecreëerd wordt – net zoals veel landgoederen historisch multifunctioneel waren (boerderijen, tuinen, dienstwoningen, productie en cultuur).

Het omvormen van intensief gebruikte landbouwgrond (bijv. mais of raaigras) naar een voedselbos vergroot de natuurwaarde aanzienlijk. Een voedselbos is rijk aan verschillende inheemse planten en trekt insecten, vogels en andere fauna aan, wat bijdraagt aan het versterken van biodiversiteit. Het landgoed behoudt en verhoogt de groene kwaliteit van het buitengebied. Tevens worden ecosysteemdiensten geleverd: het boslandschap zorgt voor waterbuffering, CO₂-opslag in bomen en bodem, en verkoeling in de zomer. Hiermee sluit het project aan bij klimaatadaptatie doelstellingen.

Ouderen die hier wonen vormen een hechte gemeenschap, wat eenzaamheid tegengaat. Door gemeenschappelijke werkzaamheden en sociale activiteiten ontstaat verbinding tussen de bewoners ("voor elkaar zorgen"). Ook de relatie met het omliggende dorp verbetert: doordat deze senioren verhuizen, blijven ze in de buurt en behouden ze hun sociale netwerk, terwijl hun oude woningen vrijkomen voor jonge gezinnen – dit versterkt de leefbaarheid in het dorp. Het project kan bijvoorbeeld samenwerking zoeken met lokale scholen (educatie in het voedselbos) of vrijwilligersorganisaties, waardoor generaties en dorpsbewoners betrokken raken.

Actief buiten bezig zijn en deelnemen aan zinvolle taken verhoogt de vitaliteit en gezondheid van ouderen. Ze zijn in beweging in de buitenlucht en onderhouden sociale contacten, wat bijdraagt aan langer gezond en zelfstandig leven. De nabijheid van gelijkgestemden en natuur prikkelt bovendien de mentale gezondheid (minder depressie of cognitieve achteruitgang door isolement). Het landgoed wordt zo een woonzorgarrangement in informele sfeer.

Doordat ouderen vanuit hun (te grote) gezinswoningen in de dorpskern verhuizen naar een kleinere woning op het landgoed, komen er woningen vrij in het dorp. Dit ondersteunt de doorstroming op de woningmarkt en voorziet in de vraag naar gezinswoningen in kernen. Tegelijk wordt voorzien in een nieuwe behoefte: seniorenhuisvesting in het buitengebied, iets waar steeds meer vraag naar is gezien de vergrijzing en de wens van veel ouderen om in hun eigen gemeenschap te blijven wonen, maar wel kleinschaliger en met ondersteuning.

Het concept draagt bij aan de landbouwtransitie door marginale landbouwgrond extensiever te gaan gebruiken. Een voedselbos in plaats van intensieve teelt vermindert mestgebruik en stikstofuitstoot, en bevordert een circulaire, natuurinclusieve landbouw. Tevens worden maatschappelijke doelen als klimaat (CO₂-vastlegging) en gezond voedsel (lokale productie) gediend. Dit sluit aan bij actuele maatschappelijke opgaven op gebied van duurzame ontwikkeling.